Φαίδων Βεγλερής
Τη μνήμη του Φαίδωνα Βεγλερή (1903-1998), της εμβληματικής αυτής μορφής που ταυτίστηκε με την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δημοκρατικών ελευθεριών, τίμησε το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, πραγματοποιώντας διαδικτυακή ημερίδα για τη ζωή και το έργο του, την Τετάρτη 2 Φεβρουαρίου 2022.
Την ημερίδα άνοιξε ο Παύλος Σούρλας (ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρώην γενικός γραμματέας του Ιδρύματος της Βουλής), με θέμα «Αναμνήσεις από έναν πανεπιστημιακό δάσκαλο». Καθώς ο ομιλητής υπήρξε φοιτητής του στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αναφέρθηκε στο ήθος και το ύφος του ως δασκάλου, στη μοναδική κομψότητα και την ευγένειά του κατά τη διδασκαλία, καθώς και στην ανυποχώρητη στράτευσή του υπέρ του κράτους δικαίου, των δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και της νομιμότητας. Εν συνεχεία, επικεντρώθηκε στις δημόσιες παρεμβάσεις του, που υπήρξαν θεμελιώδης άξονας της δραστηριότητάς του, τονίζοντας τις θαρραλέες θέσεις που πήρε σε κρίσιμες στιγμές, όπως εναντίον του «βασιλικού πραξικοπήματος» του 1965, καθώς και τη σθεναρή του αντιδικτατορική στάση, τα έτη 1967-1974, οπότε και βρέθηκε αυτοεξόριστος στο Στρασβούργο. Ήταν τυχερός όποιος είχε τέτοιον δάσκαλο, ο οποίος πλούτισε με ιδέες την –ελληνική και ευρωπαϊκή– νομική επιστήμη, και ταυτόχρονα δίδαξε με το προσωπικό του παράδειγμα, επισήμανε ο Π. Σούρλας.
Ο Κωνσταντίνος Μενουδάκος (πρόεδρος ε.τ. του Συμβουλίου της Επικρατείας και πρόεδρος της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων) μίλησε με θέμα «Η καθυστερημένη συνάντησή μου με τον Φαίδωνα Βεγλερή». Τη χαρακτήρισε «καθυστερημένη», όπως εξήγησε, καθώς συντελέστηκε ουσιαστικά μόλις τη δεκαετία του 1980, όταν ο Βεγλερής ήταν πρόεδρος και ο ομιλητής μέλος του ΔΣ της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Καθώς υπήρξε καθηγητής του στη Νομική Αθηνών, σημείωσε τον σεβασμό που έχαιρε μεταξύ των φοιτητών και στη συνέχεια μεταξύ των δικηγόρων και των δικαστών στο Συμβούλιο της Επικρατείας, καθώς, εκτός των άλλων, διακρινόταν στον σχολιασμό των δικαστικών αποφάσεων, κάτι σπάνιο σε παλαιότερες εποχές. Η βαθιά καλλιέργεια, η οξεία κρίση, ο ρεαλισμός, η αποφυγή του δογματισμού και η μαχητικότητα διέκριναν τόσο την επαγγελματική του δραστηριότητα όσο και την όλη δημόσια παρέμβασή του, είπε ολοκληρώνοντας ο Κ. Μενδουδάκος.
Ο Νίκος Αλιβιζάτος (ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών) μίλησε με θέμα «Ο Φαίδων Βεγλερής ως “συνομιλητής” του Συμβουλίου της Επικρατείας» (τίτλος δάνειος, όπως εξήγησε, από χαρακτηρισμό του δικαστή Μιχαήλ Δεκλερή για τον Βεγλερή). Ο ομιλητής ξεκίνησε από τη νεαρή ηλικία και τη διαμόρφωση του κοινωνιολογικού θετικισμού του Βεγλερή, ενώ στη συνέχεια εστιάστηκε στις μεγάλες νομικές μάχες που έδωσε εντός –αλλά και εκτός– των δικαστηρίων, σε κρίσιμες στιγμές. Αναφέρθηκε, έτσι, στη διαμάχη για τη φύση των αρμοδιοτήτων των κυβερνήσεων της Απελευθέρωσης, στη σφοδρή του αντίθεση στην «επεκτατική ισότητα» (την επέκταση επιδομάτων ή μισθολογικών ρυθμίσεων πέραν αυτών που προβλέπει ο νομοθέτης), καθώς και σε προσφυγές που υποστήριξε για αντισυνταγματικότητα νόμων την περίοδο της πρώτης κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ. Ο Ν. Αλιβιζάτος ολοκλήρωσε τονίζοντας το ήθος που διέκρινε τον Βεγλερή, καθώς στον διαρκή του αγώνα για να γίνει η Ελλάδα κράτος δικαίου βρέθηκε ενίοτε αντιμέτωπος και με τον ίδιο του εαυτό, μην αφήνοντας τις προσωπικές ή πολιτικές του προτιμήσεις να καθορίσουν τη στάση του.
Τέλος, ο Γιάννης Κτιστάκις (δικαστής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου) μίλησε με θέμα «Ο Βεγλερής στο Δικαστήριο του Στρασβούργου». Ξεκίνησε από τα χρόνια της δικτατορίας, οπότε και βρέθηκε αυτοεξόριστος στο Στρασβούργο, στη Νομική Σχολή του οποίου δίδαξε, ανάμεσα στα άλλα, ανθρώπινα δικαιώματα – αντικείμενο το οποίο για πρώτη φορά διδασκόταν αυτοτελώς στη Γαλλία. Προχώρησε στην κατάθεσή του στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τον Δεκέμβριο του 1968, η οποία, με τη νομική της τεκμηρίωση, υπήρξε καθοριστική για την καταδίκη της χούντας από το Συμβούλιο της Ευρώπης. Τέλος, αναφέρθηκε σε τρεις προσφυγές εναντίον της Ελλάδας για ζητήματα θρησκευτικής ελευθερίας, τις οποίες, πιστός στις αρχές του, υποστήριξε ο Βεγλερής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (οι δύο αφορούσαν τους μάρτυρες του Ιεχωβά και η τρίτη την Καθολική εκκλησία των Χανίων). Δικαιώνεται ο Βεγλερής μετά θάνατον; Αυτό αναρωτήθηκε εν κατακλείδι ο Γ. Κτιστάκις, με αφορμή πρόσφατη καταδίκη της Ρωσίας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για ζητήματα θρησκευτικής ελευθερίας, όπου αντίστοιχα επιχειρήματα έγιναν ομόφωνα δεκτά.
Στην ημερίδα προήδρευσε ο καθηγητής Παύλος Σούρλας, ενώ στην αίθουσα της Γερουσίας της Βουλής ήταν παρόντες οι ομιλητές (εκτός του Γιάννη Κτιστάκι, που συνδέθηκε διαδικτυακά από το Στρασβούργο), ο γενικός γραμματέας του Ιδρύματος της Βουλής Ευάνθης Χατζηβασιλείου και η κόρη του Φαίδωνα Βεγλερή, Ευγενία. Ακόμα, στενοί φίλοι, μαθητές και μαθήτριες του, μεταξύ των οποίων και ο Παναγιώτης Σολδάτος (ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μόντρεαλ και του Πανεπιστημίου Ζαν Μουλέν-Λυόν 3), ο οποίος σε σύντομη παρέμβασή του, μετά το τέλος των ομιλιών, αναφέρθηκε στην προσωπική του γνωριμία και σχέση του με τον Βεγλερή.
