Ημερίδα «Μικρασιατική Καταστροφή και ανθρωπιστική δράση: οι διεθνείς φιλανθρωπικές οργανώσεις και η άφιξη των προσφύγων, 1918-1924»
Πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 16 Μαρτίου, στο αμφιθέατρο Cotsen της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών ,η ημερίδα με θέμα «Μικρασιατική Καταστροφή και ανθρωπιστική δράση: οι διεθνείς φιλανθρωπικές οργανώσεις και η άφιξη των προσφύγων, 1918-1924». Οργανωτές, η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών και το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία.
Η Ναταλία Βογκέικωφ-Brogan, διευθύντρια των Αρχείων της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών, στον χαιρετισμό της, τόνισε το ερευνητικό ενδιαφέρον της Σχολής για την ιστορική μελέτη της ανθρωπιστικής βοήθειας στην Ελλάδα, όπως έχει εκδηλωθεί –και θα συνεχιστεί– μέσα από συνέδρια, εκθέσεις και εκδόσεις. Στη συνέχεια αναφέρθηκε σε σημαντικές μορφές της Σχολής, την κρίσιμη δεκαετία του 1920 (ανάμεσα στις οποίες ο διευθυντής της Bert Hodge Hill και ο πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής της Edward Capps), οι οποίοι πρωταγωνίστησαν σε πρωτοβουλίες ανακούφισης και στήριξης των προσφύγων που έφταναν στην Ελλάδα.
Ο καθηγητής Ευάνθης Χατζηβασιλείου, γενικός γραμματέας του Ιδρύματος της Βουλής, στον δικό του χαιρετισμό περιέγραψε το υπόβαθρο της ανθρωπιστικής και φιλανθρωπικής δράσης, κυρίως της αμερικανικής: αποτελούν, όπως είπε, εκφάνσεις ενός «φωτισμένου φιλελεύθερου διεθνισμού» στο πλαίσιο της αμερικανικής κοινωνίας. Αναφέρθηκε στη συνέχεια στις σημαντικές επιπτώσεις τους, οικονομικές αλλά και κοινωνικές, όπως η εκπαίδευση των γυναικών και η αναβάθμιση του ρόλου τους. Ολοκλήρωσε λέγοντας ότι ημερίδα, επιθυμεί, μαζί με την προώθηση της επιστημονικής γνώσης, να αποδώσει τιμή: στους πρόσφυγες, αλλά και στους «λαμπρούς ήρεμους φιλελεύθερους ανθρώπους», με έντονο αίσθημα αποστολής, που τους προστάτεψαν.
Οι ανακοινώσεις της πρώτης συνεδρίας ήταν επικεντρωμένες κυρίως στη δράση του Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού (ΑΕΣ). Ο Davide Rodogno εξέτασε συγκριτικά τις ευρωπαϊκές (κυρίως βρετανικές) και τις αμερικανικές φιλανθρωπικές οργανώσεις, αναδεικνύοντας τις διαφορές και τις διαφορετικές χρονικότητες στη δράση τους. Ο Νίκος Ανδριώτης περιέγραψε τη δράση του ΑΕΣ, τις σχέσεις και τις εντάσεις με τις ελληνικές αρχές, καθώς και τη διαμάχη γύρω από το θέμα της αποχώρησής του από τη χώρα, τον Ιούνιο του 1923. O Αντώνης Κλάψης ανέδειξε την καθοριστική συμβολή των αμερικανικών οργανώσεων στην ανακούφιση και τη διάσωση των προσφύγων: από τον Οκτώβριο του 1922 μέχρι το Ιούνιο του 1923 το κόστος της αρωγής που προσφέρει ο ΑΕΣ ανέρχεται σε 2,6 εκατ. δολάρια, ενώ φροντίζει για τη σίτιση και τη νοσηλεία περισσότερων από 500.000 Ελλήνων προσφύγων. Τέλος, η Ελένη Ιωαννίδου (η ανακοίνωσή της διαβάστηκε, επειδή η ίδια αναγκάστηκε να απουσιάσει), μέσα από επίσημα τεκμήρια (ετήσιες αναφορές και κείμενα του ΑΕΣ, εκθέσεις της ΚΤΕ), δημοσιεύματα και μαρτυρίες, ανέδειξε τη συμβολή του ΑΕΣ στην προσφυγική περίθαλψη, ξεκινώντας από το 1918 και τη δράση του στη Μακεδονία.
Οι ανακοινώσεις της δεύτερης συνεδρίας είχαν αντικείμενο τις άλλες αμερικανικές οργανώσεις, εκτός του ΑΕΣ. Η Ναταλία Βογκέικωφ-Brogan, ξεκινώντας από πρόσωπα όπως ο Carl Blegen και ο Edward Capps (ιδρυτής του σωματείου American Friends of Greece, που είχε στόχο τη συνέχιση της ανθρωπιστικής δράσης μετά την αναχώρηση του ΑΕΣ), ανέδειξε τον διχασμό της αμερικανικής κοινότητας στην Αθήνα ανάμεσα σε δύο ομάδες, με τη μία να δίνει έμφαση σε μέτρα ανακούφισης των προσφύγων και την άλλη στην εγκατάστασή τους. Η Ελευθερία Δαλέζιου παρουσίασε κριτικά τη συγκρότηση και τη δράση της Near East Relief, εντοπιζόμενη στο έργο της με τα ορφανά παιδιά ελληνικής και αρμενικής καταγωγής, αναδεικνύοντας επιτεύγματα και προβλήματα. Ο Δημήτρης Καμούζης, αξιοποιώντας εκθέσεις των εκπροσώπων της οργάνωσης Save the Children Fund από διάφορες ελληνικές πόλεις, εντοπίστηκε στον τομέα της παιδικής προστασίας, σκιαγραφώντας τα προβλήματα και αποτιμώντας την προσπάθεια. Η Francesca Piana μίλησε για το έργο της American Women’s Hospitals, γυναικείας οργάνωσης με σκοπό την παροχή ιατρικής βοήθειας. Η οργάνωση γνώρισε σημαντική ωρίμανση μέσα από την ελληνική προσφυγική εμπειρία, ενώ το 1922-1923 δημιούργησε ιατρικές εγκαταστάσεις στη Μυτιλήνη, τη Χίο, τη Μακρόνησο και την Κρήτη. O Jack L. Davis παρουσίασε τη μεγάλη καμπάνια της American Committee for Relief in the Near East (μετέπειτα Near East Relief), για θύματα τουρκικών βιαιοτήτων, μέσα από τις αφίσες της. Ανέδειξε εμφανή και υπόρρητα πολιτικά μηνύματα (διάδοση της νεωτερικότητας, ανάδειξη των ευθυνών της Τουρκίας) της εξαιρετικά επιτυχούς αυτής εκστρατείας, η οποία συγκέντρωσε, το 1919, 20.000.000 δολάρια.
Μετά τις εισηγήσεις, και στις δύο συνεδρίες, ακολούθησε πλούσια συζήτηση, στην οποία αναδείχθηκαν θέματα όπως οι οικονομικές διαστάσεις και τα μεγέθη της ανθρωπιστικής βοήθειας, ο ρόλος των προσώπων, καθώς και ζητήματα τεχνογνωσίας. Η ημερίδα διεξήχθη στα ελληνικά και στα αγγλικά, με ταυτόχρονη διερμηνεία. Επίσης μεταδιδόταν ταυτόχρονα και στο διαδίκτυο, όπου την παρακολούθησαν πάνω από 400 άτομα.
- Παρακολουθήστε, μέσω youtube, εδώ
- You may watch on youtube, here
