Πτώση Δικτατορίας - Πρώτες Ενέργειες

Πτώση Δικτατορίας

Για επτά χρόνια από το 1967 έως το 1974, η δικτατορία των συνταγματαρχών καταπάτησε τις συνταγματικές ελευθερίες και τα ατομικά δικαιώματα των Ελλήνων. Η πτώση της όμως προκλήθηκε κυρίως από τους ολέθριους χειρισμούς της στο Κυπριακό ζήτημα. Στις 15 Ιουλίου 1974, ο “αόρατος δικτάτορας” Δημήτριος Ιωαννίδης οργάνωσε πραξικόπημα εναντίον του προέδρου Μακαρίου στη Μεγαλόνησο, προσφέροντας το πρόσχημα στην Τουρκία να εισβάλει. Μετά τη δημιουργία τουρκικού προγεφυρώματος το τριήμερο 20-22 Ιουλίου 1974, κατά τη διάρκεια της πρώτης εισβολής (ΑΤΤΙΛΑΣ Ι), η αποτυχία της επιστράτευσης, η αδυναμία της δικτατορίας να αντιδράσει στρατιωτικά, καθώς και η αποκάλυψη της πλήρους διπλωματικής απομόνωσης της Ελλάδας, οδήγησαν στη ραγδαία κατάρρευση του δικτατορικού καθεστώτος

Παράδοση της εξουσίας στους πολιτικούς

Το πρωί της 23ης Ιουλίου, η στρατιωτική ηγεσία αποφάσισε να παραδώσει την εξουσία στους πολιτικούς. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας ο “πρόεδρος της Δημοκρατίας”, στρατηγός Φαίδων Γκιζίκης, συγκάλεσε σε σύσκεψη ορισμένους πολιτικούς αρχηγούς στην Αθήνα. Ύστερα από διαβουλεύσεις και επίμονες ενέργειες του Ευάγγελου Αβέρωφ, αποφασίστηκε να προσκληθεί ο Κωνσταντίνος Καραμανλής να επανέλθει στην Ελλάδα και να αναλάβει αμέσως τη διακυβέρνηση της χώρας. Παράλληλα, στην Κύπρο κατέρρευσε το βραχύβιο δικτατορικό καθεστώς του Νικόλαου Σαμψών, ενώ καθήκοντα προεδρεύοντος της Δημοκρατίας ανέλαβε ο πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, Γλαύκος Κληρίδης.

Συγκρότηση κυβέρνησης εθνικής ενότητας  

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής συγκρότησε κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας και μέλη της ορκίστηκαν προβεβλημένα στελέχη των δύο μεγαλύτερων προδικτατορικών κομμάτων (της Εθνικής Ριζοσπαστικής Ενώσεως [ΕΡΕ] και της Ενώσεως Κέντρου) αλλά και προσωπικότητες που είχαν διακριθεί προβάλλοντας αντίσταση στη δικτατορία.

Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών ανέλαβε το σημαίνον στέλεχος του Κέντρου, Γεώργιος Μαύρος, ενώ τα ιδιαίτερα κρίσιμα, λόγω της περίστασης, υπουργεία Εθνικής Αμύνης και Δημοσίας Τάξεως ανέλαβαν αντίστοιχα ο Ευάγγελος Αβέρωφ και ο απόστρατος στρατηγός Σόλων Γκίκας. Το πρώτο κλιμάκιο της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας ορκίστηκε το απόγευμα της 24ης Ιουλίου, και το δεύτερο δύο ημέρες αργότερα.
    

Αποκατάσταση ατομικών ελευθεριών

Το απόγευμα της 24ης Ιουλίου 1974, λίγες ώρες μετά την ορκωμοσία του πρώτου κλιμακίου της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, ανακοινώθηκε η απόφαση για άμεση απελευθέρωση των εγκλείστων στo στρατόπεδο εκτόπισης στη Γυάρο (το οποίο και καταργήθηκε) καθώς και όλων των πολιτικών κρατουμένων από τις φυλακές. Ακόμη, αμνηστεύονταν όλα τα πολιτικά αδικήματα, αποδιδόταν και πάλι η ελληνική ιθαγένεια σε όσους είχε αφαιρεθεί, ενώ ακυρώνονταν και όλες οι αποφάσεις αφαίρεσης ή στέρησης διαβατηρίου και απαγόρευσης αποδημίας.

Τις επόμενες μέρες άρχισαν να επιστρέφουν επώνυμοι και ανώνυμοι πολέμιοι της στρατιωτικής δικτατορίας, οι οποίοι είχαν εξαναγκαστεί, ή επιλέξει, να παραμένουν στο εξωτερικό, όσο ίσχυε το καθεστώς.