Η βρετανική Διοίκηση, 1945-1947
Μία ημέρα μετά την επίσημη συνθηκολόγηση της Γερμανίας, ο στρατιωτικός διοικητής των Δωδεκανήσων, υπέγραψε στη Σύμη, στις 8 Μαΐου 1945, το πρωτόκολλο παράδοσης των γερμανικών φρουρών στις συμμαχικές δυνάμεις. Η γερμανική κατοχή είχε λήξει. Παντού, στα νησιά, οι βρετανικές δυνάμεις και οι άνδρες του Ιερού Λόχου γίνονταν δεκτοί με ενθουσιασμό.
Οι Βρετανοί έσπευσαν να απομακρύνουν τον Ιερό Λόχο και έθεσαν τα νησιά υπό προσωρινή στρατιωτική διοίκηση. Αμέσως οργανώθηκαν συσσίτια από τον Ερυθρό Σταυρό για να ανακουφιστούν οι χειμαζόμενοι Δωδεκανήσιοι, καθώς και αποστολές εφοδίων από την Ελλάδα. Ωστόσο, ως προς τη λειτουργία της, η βρετανική διοίκηση ακολούθησε το προϋπάρχον διοικητικό και φορολογικό σύστημα της Ιταλοκρατίας, καταργώντας μόνον τις φασιστικού περιεχομένου διατάξεις. Οι Ιταλοί υπάλληλοι παρέμειναν στις θέσεις τους ενώ οι εξόριστοι Δωδεκανήσιοι παρεμποδίζονταν στην παλιννόστησή τους.
Συνεπώς, και σε αντίθεση με πολλές άλλες από τις απελευθερωθείσες περιοχές στην Ευρώπη, τα Δωδεκάνησα φαίνονταν να έχουν περιέλθει για υπερβολικά μεγάλο χρονικό διάστημα σε ένα καθεστώς προσωρινότητας. Ήταν πλέον σαφές ότι ο βρετανικός παράγοντας δεν θα παρέδιδε αμέσως την περιοχή στις ελληνικές Αρχές. Η επαμφοτερίζουσα στάση της βρετανικής πολιτικής γεννούσε ελπίδες στην Τουρκία και την Ιταλία, που επίχαιρε για το ότι οι Βρετανοί «κατέστρεψαν πολλές από τις ρόδινες ψευδαισθήσεις των Ελλήνων», και ταυτόχρονα εξόργιζε τους Δωδεκανησίους. Στην ουσία, βέβαια, οι Βρετανοί ήταν διατεθειμένοι να παραδώσουν μεσοπρόθεσμα τα νησιά στην Ελλάδα, αλλά καθυστερούσαν, σταθμίζοντας τη διεθνή συγκυρία που τους επέβαλλε πλέον τη συμμόρφωση με τα συμφέροντα των δύο νέων υπερδυνάμεων, των Η.Π.Α. και της Ε.Σ.Σ.Δ. Συνεπώς, ήταν απρόθυμοι να συμμεριστούν την ανυπομονησία των Δωδεκανησίων που, κατά τα λεγόμενα ενός στελέχους του Foreign Office, «επιθυμούν τόσο πολύ την Ένωση, που τους έχει γίνει νεύρωση».
Σε αυτό το πλαίσιο, δύο γεγονότα επιβεβαίωσαν το ηθικό προβάδισμα της Ελλάδας στον αγώνα δρόμου για τα Δωδεκάνησα. Η επίσημη επίσκεψη στη Ρόδο του εκτελούντος καθήκοντα αντιβασιλιά αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού, με το θωρηκτό «Αβέρωφ», στις 15 Μαΐου 1945 –κίνηση που χαιρετίστηκε με ενθουσιασμό τόσο στη μητροπολιτική Ελλάδα, όσο και στα Δωδεκάνησα- και η διεξαγωγή δημοτικών εκλογών, με τις οποίες αναδείχθηκαν οι πρώτες αιρετές ελληνικές Αρχές στα νησιά.